تقویت مهارتهای ریاضی برای کودکان همواره مورد توجه والدین و مربیان قرار دارد و ابزارهایی همچون چرتکه نقش مهمی ایفا میکنند. در این مقاله،به بررسی و آشنایی با ۸ تا از بهترین چرتکه ها، به ویژگیها و مزایای هر کدام میپردازیم. همچنین، خرید کتاب آموزشی چرتکه و خرید چرتکه سوروبان میتواند فرآیند یادگیری را برای کودکان سادهتر و موثر تر سازد. استفاده از پک چرتکه نیز به عنوان یک راهکار جامع، ابزارهای مورد نیاز برای آموزش را در اختیار والدین و مربیان قرار میدهد.
آنچه در این مقاله می خوانید
چرتکه چیست؟
چرتکه یک ابزار سنتی است که برای انجام محاسبات ریاضی به کار میرود. این وسیله که به آن قاب شمارش نیز گفته میشود، که بهطور معمول از یک قاب مستطیلی تشکیل شده و درون آن چندین میلهی عمودی دیده میشود و روی هر میله مهرههایی قرار دارد که با حرکت به بالا و پایین، اعداد را نمایش میدهند و امکان انجام جمع، تفریق، ضرب، تقسیم و حتی محاسبات پیچیدهتر مانند ریشهی مربع را فراهم میکنند.
بیشتر بخوانید: چرتکه چیست؟ (انواع چرتکه+کاربرد+مزایا)
در نمونههای دهدهی که در ایران هم رایج است، معمولاً ۱۱ میله دیده میشود که میلهی اول برای نشان دادن رقم یکان جدا شده و در هر یک از ۱۰ میلهی دیگر، ۱۰ مهره قرار دارد (۹ مهره در پایین و یک مهره در بالا).این وسیلهی سادهی محاسباتی، قدمت طولانی دارد و از گذشته تا امروز، در کشورهای آسیایی (بهویژه ژاپن) برای سرعت دادن به محاسبات استفاده میشود.
در برخی روشهای آموزشی جدید هم از چرتکه ژاپنی یا سوروبان استفاده میشود که ابتدا کودکان نحوهی نمایش اعداد و شیوهی کار با آن را میآموزند و سپس سراغ جمع و تفریق ساده و در مراحل پیشرفتهتر، محاسبات ذهنی و کاربردهای پیچیدهتر میروند.
۸ تا از بهترین چرتکه ها
در این بخش، به معرفی هشت مدل برتر چرتکه میپردازیم که هر کدام دارای ویژگیها و مزایای خاص خود هستند.
چرتکه ملیسا و سگش (سبک سنتی با ۱۰۰ مهره رنگی)
یکی از مدلهای جذابی که در میان چرتکههای مخصوص آموزش ریاضی به کودکان شناخته میشود، چرتکهای است که به روش سنتی طراحی شده و معمولاً در قاب چوبی قرار میگیرد. این چرتکه دارای ۱۰۰ مهره رنگارنگ است؛ به نحوی که در هر ردیف، تعدادی مهره قرار دارد و کودکان میتوانند برای یادگیری شمارش، جمع و تفریق از آن استفاده کنند.
علاوه بر آن، رنگهای شاد این چرتکه باعث میشود کودکان بهطور ناخودآگاه درباره شناسایی رنگها و الگوهای مختلف نیز مهارت پیدا کنند. این مدل، با ساختار محکم و طراحی خوشساخت، طیف وسیعی از مهارتهای پایه ریاضی را پوشش میدهد و بهخاطر شکل سنتی و ظاهر شاداب آن، محبوبیت بسیاری در مهدکودکها و پیشدبستانیها دارد.
چرتکه پلاستیکی MICKYU
این چرتکه از جنس پلاستیک ساخته شده و علاوه بر سبکی، حمل آسانی نیز دارد. معمولاً قاب شمارش آن با پایهای طراحی شده تا بتوان بهراحتی روی میز قرار داد یا حتی در کیف جای داد و در سفرها همراه برد. ویژگی مهم این چرتکه، شفافبودن یا داشتن رنگهای روشن برای مهرههاست که کودکان را به یادگیری علاقهمند میکند.
گاهی روی این مدل اعداد انگلیسی یا حروف الفبا نیز درج میشود تا کودکان حین بازی با جمع و تفریق، حروف یا اعداد را هم بهخوبی ببینند و به خاطر بسپارند. مزیت دیگر این چرتکه قابلضدعفونیبودن آن است؛ برای والدین و مربیانی که به بهداشت اهمیت زیادی میدهند، این موضوع یک امتیاز مثبت خواهد بود.
چرتکه چوبی کلاسیک
اگر به دنبال یک چرتکه ساده و در عین حال آموزشی هستید، مدل چوبی کلاسیک میتواند گزینه خوبی باشد. این چرتکه معمولاً دارای مهرههای کوچک و رنگی در ردیفهای موازی است و کودکان میتوانند بر اساس ردیفهای مختلف، عملیات پایه ریاضی را تمرین کنند.
ساختار محکم قاب چوبی، حس خوبی به کودکان میدهد و هماهنگی چشم و دست را در آنها تقویت میکند. از سنین ۳ تا ۶ سال، کودکان میتوانند جدا از آشنایی با رنگها و شمارش، مفاهیمی چون الگو، مرتبسازی، جمع و تفریق ساده و حتی جورچینکردن را یاد بگیرند. علاوه بر آن، برداشتن و حرکتدادن مهرههای رنگارنگ، قدرت انگشتان دست را هم تقویت میکند.
چرتکه سوروبان یا چرتکه ژاپنی
چرتکه سوروبان، که به آن چرتکه ژاپنی هم گفته میشود، یکی از پیشرفتهترین نمونههای چرتکه در دنیاست. این ابزار در اصل بر پایه چرتکه چینی (سوانپان) شکل گرفته اما با تغییراتی در طراحی، به سیستم عددی دهدهی کاملاً هماهنگ شده است. در هر ردیف سوروبان، یک مهره در بخش بالایی با ارزش عددی ۵ و چهار مهره در قسمت پایینی با ارزش عددی ۱ قرار دارند. این چینش باعث میشود انجام محاسباتی مثل جمع، تفریق، ضرب، تقسیم و حتی کار با اعشار برای کودکان و بزرگسالان سادهتر و سریعتر باشد.
برخلاف برخی انواع چرتکه که ممکن است یادگیریشان کمی دشوارتر باشد، سوروبان روند یادگیری را برای افراد مختلف، بهخصوص کودکان، راحتتر میکند. در جلسات آموزش سوروبان معمولاً از روشهایی استفاده میشود که به تقویت سرعت و دقت محاسبات ذهنی کمک قابل توجهی میکنند.
حرکت دادن مهرههای بالایی و پایینی، درک مفاهیم ارزش مکانی اعداد را آسانتر میسازد و بهتدریج افراد میتوانند بدون نگاه کردن به چرتکه، تصویر ذهنی آن را در حافظهشان بازسازی کنند. همین فرایند تجسم تصویر چرتکه در ذهن، کلید اصلی افزایش تمرکز و تقویت حافظه فعال بهشمار میرود.
بیشتر بخوانید: چرتکه سوروبان چیست؟ (تاریخچه – کاربرد – مزایا)
چرتکه چوبی Lewo
این مدل برای بسیاری از کودکان ظاهری زیبا و جذب کننده دارد؛ چرا که اغلب با شکلهای فانتزی مثل دایناسور تزئین میشود. در ده ردیف آن، مهرههای پنج رنگ مختلف قرار گرفته است. وزن سبک و بدنه چوبی مقاوم باعث میشود کودک بتواند به راحتی در هر مکانی از آن استفاده و آن را حمل کند.
نکته مهم دیگر، وجود دستورالعمل ساده روی جعبه این چرتکه است. معمولاً بدون نیاز به مونتاژ طولانی، میتوان فوراً از آن بهره برد. برای والدینی که میخواهند با سرگرمیهای متنوع، فرزندشان را به یادگیری جمع و تفریق یا تشخیص رنگ تشویق کنند، این گزینه بسیار مناسب است.
چرتکه چوبی ویسنر (۱۰۰ مهره)
این چرتکه ساختاری دارد که در هر میله، مهرههای آبی و قرمز جای گرفتهاند. تعداد کل مهرهها به ۱۰۰ میرسد و میتوان برای تمرین جمع و تفریقهای متوالی یا محاسبات مقدماتی از آن بهره برد. طراحی آن طوری است که میتوانید هم به صورت ایستاده و هم خوابیده با مهرهها کار کنید.
یکی از مزیتهای آن، ابعاد جمعوجورش است که حمل و نگهداری از آن را راحت میکند. همچنین رنگآمیزی آبی و قرمز به کودکان کمک میکند راحتتر به تفکیک هر دهتایی یا دستهبندی اعداد بپردازند.
چرتکه دو منظوره (حروف و اعداد)
در برخی مدلها، علاوه بر خود چرتکه، یک بخش دیگر بهصورت بلوکهای چوبی یا پلاستیکی در کنار محصول قرار دارد که روی یک سمت آن اعداد و نمادهای ریاضی چاپ شده و روی سمت دیگر حروف الفبا. به این ترتیب، کودکان با یک ابزار، هم میتوانند حروف یاد بگیرند، هم اعداد و هم عملگرهای ریاضی را بشناسند.
مزیت دو منظورهبودن این چرتکه این است که والدین یا مربیان میتوانند با رویکردی مرحله به مرحله، مهارت خواندن، نوشتن و محاسبه را در کودکان تقویت کنند.
چرتکه چوبی کوه زرد (سبک کلاسیک)
این چرتکه شکلی کلاسیک دارد و هنوز هم در بعضی فروشگاهها و کسبوکارهای محلی جهان برای حساب و کتاب استفاده میشود. این محصول به دلیل داشتن ۱۷ ستون و دکمه تنظیم مجدد مکانیکی جذاب است؛ بهطوری که با حرکتدادن یک دکمه، همه مهرهها به پایین فریم بازمیگردند و میتوان محاسبه جدیدی را شروع کرد.
در بعضی مدلها، پایه پلاستیکی بهگونهای تعبیه شده که اگر به وسایل خانه برخورد کند، آسیبی به آنها وارد نشود. همچنین تأییدیههای استاندارد ایمنی اروپا را دارد، پس والدین با اطمینان خاطر میتوانند برای کودکان خردسال از آن استفاده کنند.
چرتکه در فرهنگها و کشورهای مختلف
علاوه بر این هشت مدل محبوب، چرتکه در سطح جهان با شکلهای گوناگونی شناخته میشود. از گذشتههای دور، چرتکه ابزاری اساسی در چین، روسیه، ژاپن و حتی ایران بوده است. برای نمونه، چرتکه روسی (سچوت) دارای ساختاری است که در هر میله ۱۰ مهره قرار میگیرد و میتوان آن را بهصورت عمودی یا افقی تکان داد.
در چرتکه چینی (سوانپان)، دو مهره در ردیف بالایی با ارزش عددی ۵ و پنج مهره در ردیف پایینی با ارزش عددی ۱ تعریف شده که محاسبات را در مبنای ۵ و ۱۰ تسهیل میکند.
چرتکه ژاپنی (سوروبان) نیز افزودهای بر چرتکه چینی است، اما فقط با یک مهره ارزش ۵ در بالا و چهار مهره ارزش ۱ در پایین هر میله. با این ساختار میتوان طیف وسیعی از عملیات ریاضی از جمع و تفریق گرفته تا محاسبه ریشه دوم و سوم را انجام داد. حتی در ایران هم از قدیم چرتکهای شبیه مدل روسی رایج بوده که در میلهها ۱۰ مهره وجود دارد و برای حسابداری سنتی به کار میرفت.
سخن پایانی آشنایی با ۸ تا از بهترین چرتکه ها
در این مقاله با بررسی ۸ نوع چرتکه به این نتیجه رسیده می شود که چرتکه سوروبان بهترین نوع چرتکه می باشد؛ ویژگی های گفته شده مانند تقویت کننده سرعت محاسبات و همچنین مناسب بودن برای کودکان دلیل این انتخاب است. در صورتی که نیاز به خرید این چرتکه داشتید می توانید از آموزشگاه پویا ابتکار آن را تهیه کنید.